W słowach kilku o wydrze, bobrze i wilku

Cele szczegółowe

Projektem objęto wydrę, bobra i wilka ze względu na istniejące bądź narastające konflikty pomiędzy tymi gatunkami a człowiekiem. Jest próbą dotarcia do szerokiego grona społeczeństwa ze względu na brak odpowiedniej wiedzy przyrodniczej wyjaśniającej rolę tych gatunków w środowisku i pozwalającej na szukanie kompromisów we wspólnym bytowaniu z człowiekiem.

Bóbr jest gatunkiem, który w istotny sposób kształtuje (przekształca) charakter siedliska, w którym występuje. Poprzez tworzenie zbiorników wodnych i zmianę stosunków wodnych w sąsiedztwie, ma istotny wpływ na kształtowanie siedliska. W miejscach tego typu obserwujemy zazwyczaj znaczny wzrost bioróżnorodności. Do niedawna obecność tego największego europejskiego gryzonia ograniczała się zaledwie do kilku regionów w naszego kraju, a kwestia ewentualnych szkód, jakie mogła generować działalność bobrów, poprzez chociażby lokalne podtopienia dróg czy pól, była nieistotna czy wręcz rzadka, w sytuacji, gdy populacje zasiedlały jedynie najodpowiedniejsze siedliska często z dala od ludzkich siedzib. Wraz ze wzrostem liczebności, będącej w znacznym stopniu efektem ogólnopolskiego projektu odbudowy populacji bobra (głównie w wyniku prowadzonych w Polsce wieloletnich działań reintrodukcyjnych). Bóbr, ze względu na stopień, w jakim jego działalność "inżynierska" kształtuje otoczenie, określany jest mianem gatunku flagowego dla ochrony biotopów nadwodnych.

Wydra, nasz największy ziemnowodny drapieżnik, podobnie jak bóbr, jeszcze do niedawna będący na skraju wymarcia bądź wymarły w wielu europejskich krajach, stała się swoistym symbolem ochrony przyrody, a szczególnie siedlisk nadwodnych. Obecnie, podobnie jak to było w przypadku bobra, nadal w wielu europejskich krajach, prowadzone są liczne programy ochrony wydry, obejmujące szereg działań od objęcia tego gatunku ochroną, po renaturalizację ich siedlisk, czy reintrodukcje gatunku w regionach, w których jego obecność nie była odnotowywana od wielu lat, czy wręcz dziesięcioleci. Będąc na skraju wymarcia, głównie w wyniku zniszczenia siedliska (zanieczyszczenie wód i degradacja siedlisk nadwodnych), wydra stała się swego rodzaju "ambasadorem" czystych wód, gatunkiem herbowym ochrony siedlisk nadwodnych (jako gatunek skrajnie zagrożony, stała się wręcz symbolem Konwencji Berneńskiej).

Podobnie wielkość populacji wilka i jego status liczebny w wielu krajach wykazywał, bądź nadal wykazuje, silne tendencje spadkowe w efekcie wieloletnich prześladowań ze strony człowieka bądź też degradacji i utraty zajmowanych siedlisk.

Aktualnie, w większości europejskich krajów, wszystkie 3 gatunki objęte zostały ścisłą ochroną gatunkową i umieszczone na krajowych czerwonych listach i księgach zwierząt ginących i zagrożonych wyginięciem. Znalazły się również na międzynarodowych listach gatunków zagrożonych bądź wymagających ochrony zarówno gatunkowej jak i siedliskowej (Konwencja Waszyngtońska, Konwencja Berneńska, Konwencja Ramsarska, Dyrektywa Siedliskowa - Załącznik II i IV).

W Polsce, spośród tych trzech gatunków, aktualnie jedynie wilk znajduje się pod ścisłą ochroną. W przypadku wydry i bobra europejskiego, objętych obecnie w Polsce jedynie częściową ochroną gatunkową, dopuszczalne jest uzyskanie zgody na odstrzał. Tym samym nasz kraj jest jednym z nielicznych krajów członkowskich Unii Europejskiej, który pozwala na tą formę rozwiązywania konfliktów. Według oficjalnych danych, na obszarach stawów rybnych uznanych za obręby hodowlane jest legalnie odstrzeliwana w ilości do kilku, a nawet kilkunastu osobników /kompleks stawów w ciągu roku. Nie jest znana liczba zwierząt, która ginie w efekcie kłusownictwa, choć dane terenowe pozwalają przypuszczać że jest to stosunkowo powszechny proceder. Prowadzone na zachodzie badania wykazały, że odstrzał osobników, jako forma ograniczania szkód, w przypadku obu gatunków praktycznie nie odnosi żadnych efektów bądź są one krótkotrwałe. Zamiast tego zaleca się stosowanie innych (nie inwazyjnych) form zabezpieczania przed szkodami.

Wydra, podobnie jak wilk jest drapieżnikiem stojącym na szycie łańcucha pokarmowego, stanowią istotny "element" środowiska. Niemniej, podobnie jak w przypadku bobra, ich obecność ciągle jeszcze jest postrzegana w kategoriach szkód, jakie ponoszą ludzie w wyniku drapieżnictwa wydry czy wilka. Również w tym przypadku niezwykle istotna jest szeroko zakrojona edukacja społeczeństwa pod kątem ich funkcji ekologicznej, kierowanej do całego społeczeństwa, z drugiej w kontekście sposobów rozwiązywania sytuacji konfliktowych i sposobów minimalizacji szkód dedykowanej szczególnie osobom, bądź organom bezpośrednio związanym z tym problemem. Tego typu dwutorowa edukacja społeczeństwa jest istotnym elementem przygotowanego przez grupę ekspertów z zakresu poszczególnych grup lub gatunków, krajowego planu ochrony gatunków będących obiektem zainteresowania Wspólnoty Europejskiej (umieszczonych w załączniku II Dyrektywy Siedliskowej UE). Zgodnie z założeniami opracowanych strategii ochrony bobra i wydry, edukacja ekologiczna (poprzez szkolenia, warsztaty, wydawanie materiałów edukacyjnych itp.) ma stanowić istotną formę rozwiązywania problemów związanych z tymi gatunkami.

W całej Europie, w przypadku gatunków mogących powodować konflikty kładzie się szczególnie duży nacisk na działania edukacyjne skierowane do jednostek bezpośrednio związanych z tym problemem. Działania te wdrażane są w ramach realizacji wytycznych opracowanych w ramach krajowych planów ochrony gatunku.



2011 © Fundacja Wspierania Inicjatyw Ekologicznych

Witrynę odwiedziło: osób